Пашкевіч: Максімальны і як мага хутчэйшы розгалас у сітуацыі, калі ёсць падазрэнні адносна палітычнага выкрадання, дае шанец

— У сітуацыі са знікненнем Котава характэрны штрых, — піша Пашкевіч. Гэта першая, магчыма інстынктыўная рэакцыя ягоных сваякоў і найбліжэйшага атачэння: пра затрыманне Анатоля Котава ў Турцыі першым паведаміла выданне Reform.news у ноч на 24 жніўня. Праўда, потым выданне сябе абвергла.

«Я не магу пацвердзіць, гэта лжывая інфармацыя», — сказаў Reform.news Аляксандр Апейкін, сябар Котава. Жонка Котава Настасся «была абураная публікацыяй, але адмовілася яе каментаваць».

Пры гэтым публікацыя Reform.news з’явілася праз двое сутак пасля таго, як чалавек перастаў выходзіць на сувязь, то-бок нельга сказаць, што не было рэальных прычын устрывожыцца. Але, тым не менш, атачэнне Котава паспрабавала павесіць і ўтрымаць заслону маўчання, нягледзячы на ўсю бесперспектыўнасць гэтага на хоць бы крыху доўгі час — асабліва, калі ідзе гаворка пра публічную асобу.

Не хачу сказаць, што тут ёсць нешта падазронае ці тым больш кепскія намеры. Цалкам верагодна, што тут на паводзіны інстынктыўна ўплывала агульная ўстаноўка, да якой наша грамадства вельмі мэтанакіравана і паслядоўна прывучаў рэжым апошнія пяць гадоў (а ў больш мяккай форме — і 25 гадоў да таго) — публічнасць толькі шкодзіць, але не дапамагае, таму калі нешта адбываецца, то маўчыце і не адсвечвайце.

І тады, можа, падзеі будуць развівацца паводле больш мяккіх сцэнарыяў. А калі будзеце шмат балбатаць — то ўсе адграбуць па поўнай.

Трэба сказаць, што навязванне гэтай устаноўкі (ці заўсёды яна прыносіць практычную карысць — пытанне іншае) несумненна працуе. Бо пры цалкам зруйнаванай у краіне прававой сістэме сапраўды ні на што іншае спадзявацца не даводзіцца, як толькі на тое, што неяк «пранясе» і ўлады будуць мінімальна, а не максімальна жорсткія — а таму не трэба іх злаваць.

І не выпадае ніяк людзей, якія знаходзяцца практычна ў безвыходнай сітуацыі, асуджаць, тым больш што і сам практычна мусіш гуляць па тых жа правілах.

Нягледзячы нават на тое, што нярэдка гэтае маўчанне набывае даволі недарэчныя і нават кур’ёзныя формы, калі асобныя людзі ці нават цэлыя арганізацыі імкнуцца павесіць ці прынамсі захаваць заслону таямнічасці над тым, што даўно таямніца Палішынэля.

Але, паўтаруся, калі ўсё мэтанакіравана засакрэчваюць людзі, якія падвяргаюцца рэпрэсіям у Беларусі — гэта вытлумачальна і зразумела. У іх няма асаблівага выбару, і хочацца мець хоць нейкую надзею — нават калі яна часам прывідная.

Але вось калі той жа тактыкі, магчыма, чыста на аўтамаце і інстынктах, трымаюцца людзі, з блізкімі людзьмі якіх нешта здараецца за мяжой — то, па-мойму, гэта не толькі неабачліва, а проста шкодна.

Максімальны як мага хутчэйшы розгалас у сітуацыі, калі ёсць падазрэнні адносна затрымання, выкрадання або чаго-небудзь іншага патэнцыйна палітычна матываванага якраз дае шанец, што распачатая аперацыя, калі яе яшчэ не паспелі завяршыць, будзе сарваная.

Нават у не зусім дэмакратычных і не зусім прававых краінах улады і спецслужбы не заўсёды гатовыя кагосьці камусьці выдаваць ці дапамагаць вывозіць неафіцыйна, калі ўсё гэта адбываецца пад медыйны шум, актывізацыю праваабаронцаў і заангажаванне ў сітуацыю дыпламатаў і ўладаў іншых дзяржаў, з якімі па тых ці іншых прычынах не хочацца псаваць адносіны. Калі чалавека ўжо няма ў краіне, то ад усяго гэтага адмахнуцца прасцей, паківаўшы на памылку і недасведчанасць, а калі ён яшчэ тут — то куды цяжэй.

Паколькі вельмі падобна, на жаль, што сітуацыя з Котавым, якая не першая, можа быць і не апошняй, думаю, варта блізкім людзям тых, хто знаходзіцца пад патэнцыйнай пагрозай, загадзя сабе задаваць устаноўку: калі нешта такое, не дай бог, здараецца, найпершае, што трэба рабіць — не маўчаць.